Cliënten komen geregeld met situaties naar mij toe waarin het in gesprekken niet prettig verloopt. Ze reageren op elkaar op zo’n manier dat de situatie steeds verder uit de hand loopt. De een wordt steeds bozer en dreigender en de ander voelt zich steeds kleiner worden.
Hoe komt dit nou en vooral ook: wat is hier aan te doen?
Herkennen patronen
De patronen in communicatie hebben in eerste instantie natuurlijk met jezelf te maken. Welk gedrag zet je in? Je herkent vast wel van jezelf dat je daar verschillende manieren in hebt. Soms ervaar je in je eigen gedrag dat je je volwassen opstelt, je mening bij jezelf houdt, vragen vanuit nieuwsgierigheid kan stellen en feedback kan geven over hoe iets overkomt. Echter er zijn ook situaties waarin je je meer ziet stampvoeten als een klein kind of juist heel erg in de overtuigingsstand gaat staan. Vanuit het model van Transactionele Analyse (De analyse van de transacties tussen de een en de ander) heeft ieder mens 6 verschillende posities waarvan uit je je kan gedragen. Dit zijn: - Kritische Ouderpositie: Denk hierbij bijvoorbeeld aan: “Waarom doe je dat nou op die manier?!” “Zo gaat dat toch niet werken!” De positieve bedoeling vanuit deze positie is om de ander iets te leren en iets bij te brengen. Echter komt deze positie vaak belerend en kleinerend over.
- Verzorgende Ouderpositie: Denk hierbij aan: “Zal ik dit even voor je doen?”. In deze positie wil je de ander graag helpen en ondersteunen en zorgen voor. Het nadeel van deze positie is wel dat je de verantwoordelijkheid overneemt van de ander. Je gaat ‘redderen’
- Volwassene positie: Denk hierbij aan: “Wat denkt je hiervan?” “Wat maakt dat je hiervoor kiest?” “Wat bedoel je daarmee?” “Als je dit op deze manier zegt, komt het bij mij niet fijn over, wil je mij uitleggen wat je precies bedoelt?”. In deze positie plaats je jezelf gelijkwaardig ten opzichte van de ander. Je stelt vragen vanuit nieuwsgierigheid en onbevooroordeeldheid. Je spreekt vanuit de ik-vorm en legt jouw mening naast die van de ander.
- Vrije Kindpositie: In deze positie doe je wat er in je opkomt, je reageert spontaan en speels. Het nadeel van deze positie is dat je niet nadenkt over de consequenties van je gedrag. Je doet gewoon!
- Aangepaste Kindpositie: In deze positie doe je precies wat er van je gevraagd wordt. Je past je letterlijk aan. Het voordeel hiervan is dat mensen je snel aardig vinden en je weinig conflicten ervaart. Het nadeel is wel dat je niet opkomt voor je eigen mening
- Rebelse Kindpositie: In deze positie doe je juist niet wat er van je gevraagd wordt. Je komt op voor wat je zelf wilt. Het nadeel is wel dat het over kan komen als een stampvoetend kind die zijn zin niet krijgt. Vanuit deze positie kijk je namelijk vooral naar de ander die jouw probleem moet oplossen. Vergelijk het maar met Calimero “Het is niet eerlijk want zij zijn groot en ik is klein!”
Voor je eigen gedrag in gesprekken heb je dus 6 verschillende keuzes in hoe je reageert op de ander. Hoewel keuzes? Het gaat in gesprekken vaak ZO snel dat er automatische patronen zijn waar je in terecht komt. Wanneer de ander vanuit een Ouderpositie zich gedraagt, zal dit jouw kindpositie raken en zal je geneigd zijn om hier vanuit te reageren. Net zo goed als de ander vanuit de kindpositie reageert, jij geneigd zal zijn om vanuit de Ouderpositie te reageren. Dit zorgt juist voor de gesprekken die niet effectief zijn. De een maakt zich in het gesprek juist groot (Ouderpositie) en de ander wordt steeds kleiner (Kindpositie).
Hoe dit te doorbereken?
Door deze posities te herkennen, en de neigingen te weten, kun je leren deze neigingen te doorbreken. Hoe de ander reageert ligt bij de ander, hoe jij reageert ligt bij jou.
Dit betekent dus dat wanneer de ander vanuit de Ouderpositie of vanuit de Kindpositie reageert, jouw uitdaging is om vanuit de Volwassene positie dit te doorbreken. Je kan vragen gaan stellen of feedback geven en aangeven hoe de boodschap bij jou binnenkomt. Een vraag zoals “hoe bedoel je dit” werkt vaak heel goed. Hierdoor krijg je meer informatie van de ander, zodat je de ander beter begrijpt en jij krijgt wat meer tijd om te voelen wat er bij jou gebeurt.
Neem komende tijd eens de ruimte om de verschillende posities bij jezelf en anderen te herkennen. Daarnaast kan je dus ook nadenken over wat je kan doen om dit niet effectieve patroon te doorbreken. Welke vragen kan je bijvoorbeeld gaan stellen?
Wil je hier nog meer over weten? Neem dan contact met me op!
